Mga Tanong:
1, Bakit ang pagkilala sa sarili bilang sama-samang biktima ng kolonyalismo ay mahalagang unang hakbang sa pagkabansa?
2. Bakit nagmamalasakit kay Rizal ang mga Heswita?
3. Bakit nag-abala siyang gumanap bilang guro ng mga bata?
4. Sa pagtatanim niya at pangongolekta ng mga insektong pag-aaralan ng syensya, masasabi bang malapit sa kalikasan si Pepe?
5. Sa pagsisipag sa Dapitan, naipakita ba ni Rizal ang kanyang kabayanihan na walang kinalaman sa paglaban para sa bayan? Ipaliwanag.
Ang 'Liga' at ang Unang Hakbang sa Pagkabansa
.
.....Itinayo ni Rizal ang La Liga Filipina noong Hulyo 3, 1892, ilang araw pa lamang magmulang dumating siya sa Pilipinas mula sa Hongkong. May mga palatandaang sinimulan niya ang pagtatatag na ito bago pa siya nakatuntong sa piyer ng Maynila. Isa rito ay isang "Konstitusyon ng Liga na ayon sa pagsusuri ay lumilitaw na sa Hongkong pa niya ginawa.
.
.....Dalawang bagay ang napakahalagang pagtuunan natin ng pansin ukol sa Liga:
.
.....Una, nilayon itong magkaroon ng kasangkapan para mabuo ang panimulang pagkakaisa ng mga Pilipino sa pag-aaral at aplikasyon ng mga reporma. Babago-bago pa lamang nagkakaugnayan ang mga Pilipinong nagmumula sa iba-ibang probinsya nang sumigla ang komersyong pang-kapuluan at bumilis ang paglalakbay sa pagi-pagitan ng mga pulo; kaya't minarapat ni Rizal na magkakilalanan agad ang mga Pilipino bilang kapwa mga katutubo ng kapuluan na nakikipag-ugnayan sa mga dayuhan at may magkakahawig na kalagayan at mithiin. Batayan ito ng kinakailangang matutunan ng mga katutubo upang magbuo ng bansa-- ang pakikipag-kapwa.
.
.....Pangalawa, sa "Konstitusyon" ay itinatakda ang sistema ng pamahalaan na nakabase sa mga lokalidad at mga pamunuan ng mga ito. (Halimbawa, halal na mga alkalde ng bayan-bayan ang maghahalal mula sa kanilang hanay ng magiging governador ng probinsya.) Malinaw na ang pamahalaang ganito ay may mandatong nagmumula sa mga mamamayan at hindi kanino pa mang makapangyarihang hari ng ibang bayan.
Dapitan at Bayaning Paghuhubog ng Pagka-mamamayan
.
.....Matapos arestuhin ang mga sumapi sa Liga, si Rizal na ang inaresto at itinakdang ipatapon sa Espanya. Nakiusap ang mga paring Heswita na sa Zamboanga na lang siya ipatapon, partikular sa bayan ng Dapitan kung saan mayroon silang malaking lupain. Sa pagkakapatapon kay Rizal sa Dapitan, mahigpit na binantayan ang kanyang mga kilos para huwag na siyang muling makisangkot sa pulitika, At binabasa ng kanyang Kastilang bantay ang kanyang mga liham.
.
.....Kayat nakita niyang di siya makakapag-aktibo sa mga gawain para sa kaagad na pagpapalaya sa Pilipinas mula sa kolonyal na paghahari dito ng Espanya. Kaya't itinakda na lamang niya na magpakasipag pa rin ngunit para sa pangmalaunang paghahanda ng mga mamamayan para maging lalong karapatdapat at handang-handa na para sa inaasam na paglaya.
.
.....Kaya't siya'y nagpasyang maging maalam at kapaki-pakinabang na mamamayan sa iba't ibang larangan:.
.....
Bilang manggagamot: Itinuloy niya ang kanyang propesyon na sinimulan sa Hongkong; nanggamot siya nang libre o kaya'y tumanggap ng mga produkto ng bukid bilang bayad..
.....
Bilang guro ng mga bata: May ilang batang lalaki na regular niyang tinuruan ng pagbabasa, pagsusulat, aritmetika, kabutihang-asal, kalinisan at kalusugan, at pagtatanggol-sa-sarili. Ang kanilang mga klase ay idinaos sa lilim ng mga puno..
.....
Bilang magsasaka: Nakapanalo siya sa lokal na lotto ng munting halagang ibinili niya ng lupa at siya ay nagsaka siya ng mga gulay at ng mga puno ng mga prutas,.
.....
Bilang arkitekto at karpintero: Nagdeisenyo siya at nagtayo ng sariling bahay na mayroon pang dagdag na bahay-pahingahan.
.....
Bilang alagad ng sining: Ipinagpatuloy niya ang pagdodrowing na sinimulan niya sa Europa, at kabilang sa mga idrinowing niya ay ang kanyang bahay-pahingahan. .
.....
Bilang alagad ng agham: Nangulekta siya ng mga specimen ng di niya kilalang mga insekto at iba pang mga maliliit na hayop at ipinadala niya ang mga ito sa mga kaibigan niyang scientist sa Europa. Kinilala nilang bagong-tuklas ang ilan at mayroon pang ipinangalan sa kanya..
.....
Bilang inhinyero: Nagdisensyo siya ng isang sistema ng pag-iimbak at paghahatid ng tubig sa bahay-bahay na ang gamit ay mga pipang kawayan na pinagdugtung-dugtong ng karburo..
.....
Bilang organisador: Inorganisa niya ang mga tao para sa paraang bayanihan ay itayo ang sistemang patubig ng Dapitan..
.....
.....Sa sipag niya, minahal siya ng pamayanan sa Dapitan at ihinatid nila siya sa aplaya nang sunduin na siya ng kolonyal na gobyerno para ibalik at litisin sa Maynila.
No comments:
Post a Comment